ધોરણ 9 ગુજરાતી પ્ર - 1 સાંજ સમે શામળિયો -

ધોરણ 9 ગુજરાતીમાં પ્રકરણ – 1 સાંજ સમે શામળિયો (std 9 gujarati ch1) સ્વાધ્યાયના તમામ પ્રશ્નોના આદર્શ ઉત્તરો અને વ્યાકરણ વિભાગમાં સમાનાર્થી શબ્દો, વિરુદ્ધાર્થી શબ્દો, તળપદા શબ્દો, રૂઢિપ્રયોગ, શબ્દસમૂહ માટે એક શબ્દ આપવામા આવ્યા છે.

પ્રકરણ – 1 સાંજ સમે શામળિયો

કવિનુ નામ :- નરસિંહ મહેતા

કાવ્યપ્રકાર :- પદ – ભક્તિગીત

નીચે આપેલ અનુક્રમણિકામાં જે પ્રશ્ન પર ક્લિક કરશો તે પ્રશ્નનો ઉત્તર મળશે.

(1) પ્રશ્નની નીચે આપેલા વિકલ્પોમાંથી સાચો વિકલ્પ પસંદ કરો.

(1) ગોવાળમાં ગિરધર કેવા શોભી રહ્યા છે?

(A) હળધર જેવા

(B) તારામંડળમાં ચંદ્ર જેવા

(C) સોનામાં જડેલા હીરા જેવા

(D) ઉપરના (B) અને (C) બંને જેવા

ઉત્તર:-

(D) ઉપરના (B) અને (C) બંને જેવા

(2) ‘હિર હળધરનો વીરો’ એટલે?

(A) ખેડૂતોનો ભાઈ

(B) હળ ધારણ કરનારમાં હીરો

(C) બલદેવજીના ભાઈ

(D) હિરએ વીરની માફક હળ ધારણ કર્યું છે.

ઉત્તર:-

(C) બલદેવજીના ભાઈ

(3) ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે…….

(A) લાલ રંગનાં વસ્ત્રો પહેર્યાં છે.

(B) પીળા રંગનાં વસ્ત્રો પહેર્યાં છે .

(C) હાથમાં મોરપિચ્છ ધારણ કર્યું છે.

(D) કાનમાં કુંડળ પહેર્યું નથી.

ઉત્તર:-

(B) પીળા રંગનાં વસ્ત્રો પહેર્યાં છે .

(4) શ્રીકૃષ્ણની શોભા જોઈને નરસિંહ મહેતા …

(A) દુ:ખી દુ:ખી થાય છે.

(B) કલ્પાંત કરે છે.

(C) ભાવમુક્ત બની ગયા છે.

(D) હરખ પામી રહ્યા છે.

ઉત્તર:-

(D) હરખ પામી રહ્યા છે.

2. નીચેના પ્રશ્નોના બે – ત્રણ વાક્યોમાં ઉત્તર લખો.

(1) નરસિંહ મહેતા હરખી રહ્યા છે, કારણ કે

ઉત્તર:- સાંજને સમયે કૃષ્ણ વૃંદાવનથી આવી રહ્યા છે. કૃષ્ણની આગળ ગોધણ અને પાછળ સાજન એટલે કે ગોવાળોનું વૃંદ છે. શ્રીકૃષ્ણે મસ્તક પર મોરમુગટ ધારણ કર્યો છે અને કાનમાં કુંડળ ઝૂલે છે. શરીરે પીતામ્બર અને ફૂલની પછેડી પહેર્યાં છે . આ પછેડી ચુઆ – ચંદનની સુગંધથી મહેકે છે.

(2) કાવ્યના આધારે સાંજના સમયનું દૃશ્ય આલેખો.

ઉત્તરઃ- નરસિંહ મહેતાના હૃદયમાં વહાલાજીનું રૂપ વસી ગયું છે. શ્રીકૃષ્ણે એમને વહાલથી આલિંગન દીધું અને તેઓ તનમનથી કૃષ્ણના મુખ પર વારી ગયા. કૃષ્ણનું રૂપ મહાશુભકારી છે. આથી નરસિંહ મહેતા વહાલાજીની શોભાને સતત નીરખીને હરખાય છે.

3. નીચેના પ્રશ્નોના સાત – આઠ લીટીમાં ઉત્તર લખો.

(1) કૃષ્ણરૂપ મહાશુભકારી છે એમ કવિ શા માટે કહે છે?

ઉત્તર:- સાજને સમયે વૃંદાવનથી આવતા શ્રીકૃષ્ણનું રૂપ મનને મોહ પમાડનારું છે. કૃષ્ણે મસ્તક પર મોરમુગટ ધારણ કર્યો છે. એમના કાનમાં કુંડળ ઝૂલે છે. શરીરે પીતામ્બર અને ફૂલની પછેડી પહેર્યાં છે. ફૂલની પછેડી ચુઆ – ચંદનની સુગંધથી મહેકે છે.જેમ તારામંડળમાં શશિયર (ચંદ્ર) શોભે, સુવર્ણના અલંકારમાં જડેલો હીરો ઝગમગે એમ ગોવાળોના વૃંદની વચ્ચે ગિરધર શોભી રહ્યા છે. કૃષ્ણનું આ મનમોહક રૂપ કવિના હૃદયમાં વસી ગયું છે. એમને મળવા તેમનું મન વેગથી દોડ્યું. કૃષ્ણે એમને વહાલથી આલિંગન દીધું અને એમનું મન કૃષ્ણના મુખસૌંદર્ય પર વારી ગયું. આથી કવિ કહે છે કે, કૃષ્ણનું રૂપ મહાશુભકારી એટલે કે કલ્યાણકારી છે.

(2) કવિના મનમાં કોણ મોહ ઉપજાવે છે?

ઉત્તર:- સાંજને સમયે વૃંદાવનથી આવતા શ્રીકૃષ્ણે મસ્તક પર મોરમુગટ ધારણ કર્યો છે. એમના કાનમાં કુંડળ ઝૂલે છે. શરીરે પીતાંબર અને ફૂલની પછેડી પહેર્યાં છે. ફૂલની પછેડી ચુઆ – ચંદનની સુગંધથી મહેકે છે. જેમ તારામંડળમાં ચંદ્ર શોભે, સુવર્ણના અલંકારમાં જડેલો હીરો ઝગમગે એમ ગોવાળોના વૃંદની વચ્ચે ગિરધર શોભી રહ્યા છે. શ્રીકૃષ્ણનું આ મનમોહક રૂપ કવિના હ્રદયમાં વસી ગયું છે, એટલે કે કવિના મનમાં શ્રીકૃષ્ણ મૌદ ઉપજાવે છે.